Đa phần các bậc phụ huynh khi đưa bé đến bác sĩ, y sĩ đa khoa khám chỉ với một mục đích là làm sao để bé ngưng ngay cơn ho. Điều này cũng dễ hiểu vì thật khó bình tâm khi thấy bé khi thì ho húng hắng, khi thì cả tràng dài, có khi ho đến mặt đỏ au, ho mọi lúc mọi nơi. Đôi khi tiếng ho của bé cũng gây ảnh hưởng đến giấc ngủ, sự tập trung của cả gia đình.
Biểu hiện ho như thế nào?
Ho không phải là bệnh mà là một triệu chứng và nó là cơ chế có thể giúp tống vi trùng, virus, chất nhầy nhớt ra khỏi phế quản, giúp bảo vệ họng và phổi của bé.
Ở điều kiện sinh lý bình thường, ho là một phản xạ sinh lý có tính bảo vệ cơ thể. Chính nhờ các phản xạ ho này, bằng sự thở ra rất mạnh giúp làm sạch đường thở, tống xuất đàm, dịch tiết hoặc vật lạ lọt vào đường hô hấp, giúp nhung mao hô hấp hoạt động tốt.
Có nhiều kiểu ho khác nhau. Ho khan thường phát ra do thanh quản bị viêm và phản ứng của khí quản khi nhiệt độ thay đổi trong đêm, do đó trẻ em thường thở khò khè. Trẻ dưới 3 tuổi thường dễ mắc bệnh này và hay xảy ra vào ban đêm.
Ho kèm theo tiếng khò khè là do đường thở phía dưới của bé bị tăng tiết dịch nhầy, thường do nhiễm vi khuẩn hay virút hoặc một vật nào đó mắc trong khí quản của trẻ.
Ho xuất hiện đột ngột có thể do trẻ đã nuốt thức ăn hoặc nước uống nhầm đường hô hấp thay vì chúng xuống thực quản thì nó lại chui vào khí quản của trẻ.
Ho lúc nửa đêm thường xuất hiện do trẻ bị dị ứng, hen suyễn, nhiễm lạnh…
Ho kèm theo sốt, trường hợp này nếu trẻ bị ho, sổ mũi, sốt nhẹ thì thường là do cảm lạnh, nhưng nếu trẻ ho và kèm theo sốt 39 – 400 hay cao hơn thường là bé bị viêm phổi, viêm họng cấp hay viêm phế quản phổi.
Điều trị ho không dùng thuốc
Cách điều trị này thường áp dụng cho trẻ cho trẻ bị ho do bị cảm lạnh thông thường, nhất là vào thời gian chuyển mùa, thời tiết từ nóng sang lạnh, lúc mưa nhiều, thời tiết lạnh… Thường trẻ em rất dễ bị cảm lạnh, viêm mũi họng do nhiễm siêu vi từ đó gây ho. Trường hợp này phụ huynh không cần dùng thuốc trị ho mà chỉ cần chăm sóc đúng cách như: giữ ấm, nghỉ ngơi, dinh dưỡng đầy đủ chất, cho uống nước nhiều hơn đặc biệt nước cam, nước chanh để tăng sức đề kháng. Bệnh có thể tự khỏi sau 7 – 10 ngày và không ảnh hưởng nhiều đến trẻ.
Nên mátxa gan bàn chân cho bé. Dùng một vài giọt dầu như: dầu oliu hoặc dầu hạnh nhân hoặc tinh dầu bạc hà vào lòng bàn tay, xoa đều rồi mátxa lòng bàn chân cho bé, vuốt nhẹ nhàng và đều tay theo chiều từ gót chân đến ngón chân.
Vỗ rung long đờm cho bé, trường hợp bé ho có đờm, bằng cách vỗ rung, khum bàn tay lại rồi vỗ đều vào vùng lưng bé, phần giữa hai bả vai, làm nhịp nhàng liên tục và nên để bé nằm hoặc ngồi với tư thế đầu hơi dốc xuống. Sau động tác này, bé có thể sẽ ho nhiều và nôn, khạc ra đờm, cần làm lúc bé đói, tốt nhất là buổi sáng ngủ dậy, khi bé chưa ăn gì. Với những bé không tự khạc được đờm, mẹ có thể kích thích cho bé nôn, có thể bằng cách dùng khăn mỏng sạch lau nhẹ nhàng khoang miệng, lưỡi, kích thích nhẹ vào họng…
Điều trị ho dùng thuốc
Cách điều trị này nhất thiết phải có sự chỉ định của thầy thuốc. Vì ho có nhiều nguyên nhân khác nhau. Có bệnh ho gây tăng tiết đờm thì cần dùng thuốc ho long đàm, để tống đờm dãi ra ngoài, nếu cho trẻ dùng thuốc cắt phản xạ ho, sẽ gây tắc ứ động đờm giải rất nguy hiểm.
Điều trị ho theo y học cổ truyền
Bên cạnh việc điều bởi bác sĩ chuyên khoa, ông cha ta có những bài thuốc dân gian có thể trị ho cho trẻ rất công hiệu mà không ảnh hưởng đến tình trạng sức khỏe của bé.
1. Điều trị ho cho bé bằng uống mật ong trước giờ đi ngủ:
Các bác sĩ của bệnh viện Nhi bang Pennsylvania (Hoa Kỳ) đã rút ra kết luận, sau khi thử nghiệm trên 105 bé cho uống mật ngọt, ở những bé được uống 1 muỗng mật ong nguyên chất trước giờ ngủ, các cơn ho đêm giảm đáng kể, bé ngủ ngon và ngủ sâu hơn. Chỉ sử dụng cách này với bé trên 1 tuổi.
2. Quất hồng bì ngâm đường phèn:
Cách này áp dụng được cho cả trẻ dưới 1 tuổi. Trong quất hồng bì có chứa tinh dầu giúp kích thích hệ hô hấp, long đờm và tống đờm ra ngoài. Ngoài ra, vitamin C trong quất hồng bì còn giúp trẻ tăng sức đề kháng và chống cảm cúm. Mỗi ngày cho trẻ dùng một thìa quất hồng bì ngâm đường phèn không những có tác dụng chữa ho cho trẻ em, mà còn rất có lợi nhiều mặt cho sức khỏe của trẻ.
3. Cam nướng chữa ho cho trẻ em:
Quả cam tươi, màu vàng, rửa sạch ngâm nước muối thật sạch, nướng bằng lò vi sóng rồi bóc vỏ cho bé ăn, có tác dụng cầm ho và giảm đờm. Đây là cách chữa ho trẻ em được nhiều bé ưa thích vì cam nước có mùi vị rất thơm.
4. Lá hẹ hấp đường phèn:
Ngoài tác dụngchữa ho cho trẻ em, hẹ còn có công dụng trị cảm ho, sốt sổ mũi, hẹ rất lành tính và cách làm rất đơn giản, chọn từ 5 – 10 lá hẹ và lượng đường phèn vừa đủ, hấp cách thủy và cho bé uống 2 lần/ngày, mỗi ngày từ 2 – 3 thìa cà phê- sẽ dịu ngay cơn ho.
5. Nước tỏi ngâm mật ong:
Giã nát 2 tép tỏi rồi trộn với lượng 2 thìa cà phê mật ong, hấp cách thủy và cho bé uống 1 – 2 lần/ngày. Phương pháp này cần lưu ý là không hấp chín tỏi, chỉ cần nếm thử có mùi hắc của tỏi là được, trước khi dùng nên cho bé uống nước lọc.
6. Cải cúc có tác dụng chữa ho:
Cải cúc rửa sạch, thái nhỏ, trộn với mật ong và hấp cách thủy 20 phút cho ra nước, cho bé uống từ 3 – 5 ngày.
Nên chăm sóc tại nhà trong trường hợp:
Khi bé ho do cảm lạnh kèm sổ mũi, không sốt hoặc sốt nhẹ nhưng bé vẫn ăn uống, chơi đùa bình thường, không nôn ói, bạn có thể theo dõi bé ở nhà.
Bạn nên chăm sóc bé bằng cách cho bé uống nhiều nước cam, chanh hoặc ăn trái cây tươi, nấu cháo hoặc soup để bé dễ ăn hơn và theo dõi nhiệt độ của bé. Nếu bé đỡ ho, ăn uống tốt, không sốt, thở dễ thì thường bé sẽ khỏi trong vòng một tuần.
Nên đưa bác sĩ, ngành y sĩ đa khoa trong trường hợp nào?
Một số trường hợp ho có kèm theo các triệu chứng, biểu hiện khác mà bạn cần lưu ý, theo dõi để kịp thời đưa đến bác sĩ:
– Trẻ ho cấp tính kèm co thắt, khò khè, tím tái. Đây có thể là do trẻ bị dị vật đường thở, phải sơ cứu ban đầu và cho trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
– Trẻ ho kèm sốt cao 39oC. Lúc này bác sĩ sẽ kiểm tra xem bé có viêm phổi hay không.
– Khi trẻ ho kèm thở mệt, lồng ngực co kéo, tiết đàm nhớt nhiều, có thể bé bị viêm tiểu phế quản ở trẻ nhỏ, hen suyễn ở trẻ lớn hơn. Đối với trường hợp này cha mẹ nên đưa bé đi khám sớm.
– Nếu trẻ ho khàn giọng, ho ong ỏng như tiếng chó sủa, kèm khò khè thì có thể đã bị viêm thanh quản cấp tính. Cha mẹ nên đưa bé đi khám sớm, nếu trễ có thể trẻ sẽ bị khó thở.
– Nếu là trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi, ho về đêm kèm nôn ói. Bác sĩ sẽ kiểm tra xem bé có bị trào ngược dạ dày, thực quản hay không.
– Nếu trẻ ho kéo dài trên hai tuần, ho vào lúc sáng sớm và về đêm thì cần gặp bác sĩ để xem xét có bị bệnh hen suyễn hay viêm xoang mũi mạn tính không.
– Các trường hợp khác như trẻ có vẻ mệt, thở hổn hển khi ho, xanh tái, ăn uống không ngon miệng, nôn ói, bạn cũng nên cho bé gặp bác sĩ để kịp thời điều trị.
Khi đến khám, bạn không nên ngại ngùng đặt câu hỏi với bác sĩ về các triệu chứng khác của bé xuất hiện kèm theo ho. Điều này sẽ giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của bé, đồng thời tư vấn cho bạn những kiến thức, cách chăm sóc bé tốt hơn.
Điều không được làm khi trẻ bị ho
– Cho trẻ uống thuốc ức chế ho, thuốc ngủ, thuốc chống dị ứng để mong bé có giấc ngủ ngon – sẽ không ho nữa. Điều này vô cùng nguy hiểm vì những loại thuốc này có thể làm nặng thêm tình trạng viêm phổi, viêm thanh phế quản và hen suyễn ở trẻ. Những thuốc này có thể gây suy hô hấp ở trẻ nhỏ.
– Tự ý cho bé uống kháng sinh. Việc này có thể sẽ gây ra cho bé các tình trạng như: tiêu chảy, kháng thuốc hoặc dị ứng thuốc.
– Ủ ấm trẻ quá mức, làm thân nhiệt bé tăng lên khiến bé ngột ngạt khó chịu.
Xem thêm:
- Các bước sơ cứu khi bị ngộ độc thực phẩm
- Điều dưỡng viên đa khoa hướng dẫn chống đau nhức Xương khớp khi trời ẩm